Baiskeli sikia, sasa ninakurudia,
Talaka likupatia, waweza nirudishia,
Nimekosa narudia, vile nilikufanyia,
Unazo faida nyingi, sasa nimezielewa.
Wewe nikikutumia, hewa safi yanijia,
Kubanana kwaishia, daladala kudandia,
Na gari nikitumia, gharama zanizidia,
Unazo faida nyingi, sasa nimezielewa.
Kipindi nimepitia, lidhani nimepatia,
Nilikuwa nasinzia, upofu ulinijia,
Baiskeli sikia, tena sitakuachia,
Unazo faida nyingi, sasa nimezielewa.
Wewe nikikutumia, zoezi najifanyia,
Umri nilofikia, sipitali wanambia,
Kwamba nilipofikia, nisikae kusinzia,
Unazo faida nyingi, sasa nimezielewa.
Najua wanitania, pesa zimeniishia,
Ndo maana nakujia, kwako niweze tulia,
Vyovyote vile sikia, wewe nakuaminia,
Unazo faida nyingi, sasa nimezielewa.
Talaka nlikupatia, mwingine hakuingia,
Ulivyonisubiria, kwa kweli nafurahia,
Nilikuwa natania, imani kukupimia,
Unazo faida nyingi, sasa nimezielewa.
Foleni kusubiria, kwako sitazisikia,
Vile nitakutumia, nawe utafurahia,
Usianze fikiria, njoo kazini ingia,
Unazo faida nyingi, sasa nimezielewa.
Gari mimi kutumia, nauli zivozidia,
Nadra mtasikia, hilo ninawaambia,
Sana mtasubiria, lifti kujipatia,
Unazo faida nyingi sasa nimezielewa.
Hali tunayopitia, mapinduzi nakwambia,
Bei zinavyozidia, meza za kubinulia,
Wenyewe kutusikia, pamba wametuzibia,
Unazo faida nyingi, sasa nimekuelewa.
Baiskeli sikia, pazuri imefikia,
Afya tutajipatia, jinsi tunazitumia,
Kile ninafikiria, usalama kwenye njia,
Unazo faida nyingi, sasa nimekuelewa.
Neno *amana* katika lugha ya Kiswahili ni *Nomino [Ngeli: i-/zi-]* yenye maana zifuatazo:
1. Kitu anachokabidhiwa mtu kwa utaratibu maalumu ili akihifadhi kwa muda na kukirejesha kwa mmiliki kitakapohitajika.
2. Kiasi cha fedha kilichowekwa benki; *akiba* .
3. Kitu chenye thamani kubwa.
Katika lugha ya Kiarabu neno *amana* linatokana na neno la Kiarabu *amaanah (soma: amaanatun/amaanatan/amaanatin امانة)* lenye maana zifuatazo:
1. Kusalimika, nomino inayotokana na kitenzi cha Kiarabu *amina امن* amesalimika.
2. Akiba.
3. Hali ya kuhifadhi upendo na kutekeleza ahadi kwa namna inavyopasa.
4. Alichokifaradhisha (alichokifanya lazima/wajibu) Mwenyeezi Mungu kwa watu.
5. Msimamo thabiti na ukweli.
6. Chombo cha uendeshaji na usimamizi wa shughuli za taasisi, chama, jumuiya *al-amaanatul aamah الأمانة العامة* ofisi ya Katibu Mkuu; *Sekretarieti*.
7. Mamlaka ya usimamizi wa mji mkuu, *amaanatul aaswimah عاصمة العاصمة.*
Kinachodhihiri ni kuwa neno *amaanatun امانة* lilipoingia katika Kiswahili na kutoholewa kuwa neno *amana* lilichukua baadhi ya maana za neno hili katika lugha asili - Kiarabu na kuyaacha mengine.
Posted by: MwlMaeda - 05-05-2022, 10:48 AM - Forum: Ushairi
- No Replies
POLE YAKO MAKANYILA
Usifurahi mwanzoni, kauli huikumbuki?
Yule mtunga diwani, alisema kitu hiki,
Sasa umekuwa nyani, umezua taharuki,
Idd tumekula sisi, pole yako Makanyila.
Kutunga nimekawia, kwa shibe sitamaniki,
Juzi ulisimulia, una wengi marafiki,
Sifuri umeambua, na nyumbani hubanduki,
Idd tumekula sisi, pole yako Makanyila.
Yalizidi maakuli, jambo hili liafiki,
Tukajaziwa bakuli, pilau nyama na siki,
Na ule mweupe wali, ukaliwa kwa samaki,
Idd tumekula sisi, pole yako Makanyila.
Wale wapenda mtindi, hawakukosa wanzuki,
Tulikesha kama bundi, hadi mida ya mswaki,
Watu vikundi vikundi, tukaisahau dhiki,
Idd tumekula sisi, pole yako Makanyila.
Mdomo waacha wazi, kwa hili unahamaki,
Wajawe wanakuhizi, vile unavyojinaki,
Na ujuwe siku hizi, marafiki wazandiki,
Idd tumekula sisi, pole yako Makanyila.
Sasa wakuna sharubu, kimepita kitu hiki,
Imekufika taabu, hakuna wakukulaki,
Njaa ilikuadhibu, na kwako vile hupiki,
Idd tumekula sisi, pole yako Makanyila.
Kijiko umenunua, ukiwa mwenye mithaki,
Kesho wenda kujilia, kula kwako hukumbuki,
Mee! sasa unalia, umenuna haucheki,
Idd tumekula sisi, pole yako Makanyila.
Lifika kukusalimu, na hapa kwako sibaki,
Ilivyonifika hamu, viporo vilivyobaki,
Nikale mbuzi kwa ndimu, na leo kwangu sipiki,
Idd tumekula sisi, pole yako Makanyila.
Neno *amari* katika lugha ya Kiswahili ni *Nomino [Ngeli: i-/zi-]* yenye maana ya mnyororo au kamba inayofungia nanga katika chombo cha baharini/majini; *kamba ya kufungia nanga.*
Katika lugha ya Kiarabu neno *amari* linatokana na neno la Kiarabu *ammaar (soma: ammaarun/ammaaran/ammaarin عمار)* lenye maana zifuatazo:
1. Mmea wa harufu nzuri uliokuwa unawekwa kama ishara ya kuwaamkia wafalme.
2. Mmea wa harufu nzuri huwekwa ili kupendezesha kikao cha kunywa vinywaji.
3. Maamkizi, salamu.
4. Kila kinachovaliwa kichwani kama vile kilemba, kofia au chochote kile.
Kinachodhihiri ni kuwa neno *ammaar عمار* lilipoingia katika Kiswahili na kutoholewa kuwa neno *amari* lilichukua maana mpya ya *kamba ya kufungia nanga* na kuacha maana zake katika lugha ya asili - Kiarabu.
Istilahi wanayoitumia Waarabu kwa kamba ya kufungia nanga ni *hablul mirsaat حبل المرساة*; *silsilatul mirsaat سلسلة المرساة* na pia neno *alkaabil الكابل* lililochukuliwa na kutoholewa kutoka neno la Kiingereza ' *cable* '
Neno *itifaki* katika lugha ya Kiswahili ni *Nomino [Ngeli: i-/zi-]* yenye maana zifuatazo:
1. Maafikiano baina ya pande mbili kuhusu jambo fulani; *maelewano, maridhiano.*
2. Taratibu za kiserikali kushughulikia na kuhudumia shughuli rasmi za viongozi na utawala; *protokali* .
*Mfano* : Itifaki ya Jumuiya ya Afrika Mashariki imezungumzia uanzishwaji wa Kamisheni ya Kiswahili.
Katika lugha ya Kiarabu neno *itifaki* linatokana na neno la Kiarabu *ittifaaq (soma: ittifaaqun/ittifaaqan/ittifaaqin اتفاق)* lenye maana zifuatazo:
1. Maelewano au mapatano baina ya nchi mbili ya kumaliza mzozo.
2. Maafikiano baina ya pande mbili kuhusu jambo fulani; *mkataba*.
3. Hali ambapo mambo au matukio mawili au zaidi hutokea kwa wakati mmoja bila ya kupangwa au kutarajiwa; *sadfa*.
Kinachodhihiri ni kuwa neno *ittifaaq اتفاق* lilipoingia katika Kiswahili na kutoholewa kuwa neno *itifaki* maana ya *mapatano; mkataba* haikubadilika bali Waswahili waliongeza maana ya *protokali* ambapo Waarabu hutumia neno ' *maraasimu* ' ( *soma: maraasimu/maraasima مراسم)*.
Neno jabali katika lugha ya Kiswahili ni Nomino [Ngeli: li-/ya-, wingi: majabali] yenye maana zifuatazo:
1. Mwamba mkubwa uliochomoka juu ya ardhi au maji.
2. Mwinuko mkubwa wa jiwe juu ya ardhi.
Neno jabali pia ni Nomino [Ngeli: a-/wa-, wingi: majabali] yenye maana zifuatazo:
1. Mtu mwenye umbo kubwa na nguvu nyingi.
2. Mtu aliye gwiji katika jambo.
Msemo: Jabali la muziki: bingwa katika masuala ya muziki.
Kadhalika, neno jabali ni Nomino [Ngeli: i-/zi] yenye maana ya mshono wa kanzu uliopo kati ya bega moja hadi jingine upande wa mgongoni.
Katika lugha ya Kiarabu neno jabali linatokana na neno la Kiarabu jabal (soma: jabalun/jabalan/jabalin جبل) lenye maana zifuatazo:
1. Eneo kubwa la ardhi lililojitokeza juu zaidi ya sehemu nyingine za ardhi; mlima.
2. Mtu thabiti asiyeyumba katika misimamo na maamuzi yake.
3. Nyoka, ibnatul jabali ابنة الجبل.
4. Sauti inayojirudia baada ya mawimbi ya sauti kugonga mahali na kumrudia mzungumzaji aghalabu hutokea pangoni, msituni au kwenye jengo kubwa na tupu; mwangwi .
5. Kundi la watu; umma.
6. Uwanja; uga.
7. Kiongozi wa watu/ukoo.
8. Mwanazuoni.
Kinachodhihiri ni kuwa neno jabalun جبل lilipoingia katika Kiswahili na kutoholewa kuwa neno jabali lilibeba maana mpya na kuziacha zile maana za neno hili katika lugha ya Kiarabu.
