VIPENGELE VYA ELIMU MITINDO

[MwlMaeda]

Leo tutazungumzia vipengele viwili:
Mchomozo
na
Ukengeushi

Katika Maisha ya kawaida

• Watu wanaoanza kupendana. Kuchumbiana.
  
• Hufanya nini ili kila mmoja kumpendezesha mwingine?
  
• Mavazi
  
• Mikogo
  
• Mazungumzo: utumiaji wa lugha ISIYO YA KAWAIDA ili kumvutia mwenzako
  
• Maisha ya kawaida Vyumbani/ Vijijini/ nk
  

Mchomozo ni nini?

• Ni kitu gani cha kawaida, hapa kimefanywa si cha Kawaida?
  
• Kwanini si cha kawaida?
  
• Jambo la kawaida, linafanywa KUONEKANA kuwa SI LA KAWAIDA.
  
• Sote tunajua GOOGLE
  
• Nini tunachokiona hapa? Na kina athari ipi?
  

Kawaida kufanya si Kawaida

• Vijijini ni kawaida kuona watu wenye makaptula yaliyochanika
  
• Siku hizi Vyuoni ni kawaida wanafunzi kutafiti kwa kutumia Google
  
• Lakini hapa ni nini si cha kawaida? Kutoka katika Ukawaida huo?
  

Chanzo – Wanaurasimi wa Kirusi

• Wanaurasimi/ Usanifu wa Kirusi walishikilia kuwa sababu kuu ya kuwapo kwa sanaa na fasihi ni ili kuyafanya mambo ya kawaida yaonekane kuwa si ya kawaida.
  
• Katika huu usokawaida, kipengele fulani hujichomoza kutoka katika ile kawaida iliyozoeleka. Kipengele cha lugha au cha kisanaa katika fasihi.
  
• Tuangalie Usanii Huu. Making strange
  

MCHOMOZO – foregrounding…/2

• Mchomozo ni ujitokezaji wa vipengele vya KIISIMU katika muktadha mahsusi wa KIFASIHI kwa wingi, uchache au kutokutokea kabisa kulingana na kaida ilivyo.
  
• Mbinu za Kiisimu katika Fasihi ambazo kutokana na zilivyowekwa, humfanya msomaji kuvutwa kutoka katika kuangalia jambo LINALOSEMWA, kuangalia LINASEMWAJE
  

Mbinu za Kiisimu

• SAUTI – Kushusha au Kupandisha. Au Kimya!
  • Kicheko, Kilio, Ukelele (Mf. Katika Mashetani)
    
• MANENO – Kuweka neno fulani ambapo halikutarajiwa. {Shetani anamwambia Binadamu amuue – Mashetani}
  
• Hebu sikiliza na angalia mtu huyu anavyotoa salamu. Maneno anayoyaongea ni ya kawaida.
  
• Kwa nini tunasikia/ kuona usokawaida?
  
• HAMJAMBO?
  

Mifano zaidi ya Mchomozo………..

[*]Sikiliza maongezi ya Pazi na Tendegu ktk TENDEHOGO. Uk 1 – 3.
[*]Dhana ya Ubora Vs Udhaifu Maana ya Umoja ni Nguvu imesemwa kwa namna gani? Imesemwa kwa mfano wa Ubora Vs. Udhaifu
[*]Angalia mchomozo wa kikejeli katika “Cha Mnyonge” uk 89.

[*]
[*]Katika FASIHI

• Katika Fasihi, ili tuone mchomozo, hatuna budi kuangalia matokeo yake.
  
• Mchomozo unaweza kujitokeza kwa namna mbili: Ukengeufu na Usambamba.
  
• Katika UKENGEUFU/UKENGEUSHI Kuna vijitawi vingine.
  • Katika Tamthilia: Ukengeushi
    
  • Katika Ushairi: Ukiushi
    

[*][*]MATOKEO YA MCHOMOZO

[*]

[*]Ukengeufu/ Ukengeushi – alienation

[*]Hasa katika tamthilia. Kuifanya hadhira ijitenge na dhana ya mchezo irudi katika uhalisia wa maisha.
[*]“Hodi” ktk Heshima yangu.
[*]Sauti ya Kichaa, Kichaa ktk Pambo

[*]Ukiufu/Ukiushi – deviation
[*]Mabadiliko katika mpangilio wa lugha ili kukiuka ukawaida. Ukiushi huu hufanywa sana na Washairi au Waandishi.

[*][*][*]Ukengeushi

• KUMBUKA TUNAZUNGUMZIA MATOKEO
  • Ni athari inayotokea wakati hadhira inaporudishwa katika uhalisi wa maisha kutoka katika hisia za kimchezo/ kifasihi.
    
  • Kila wakati tunakumbushwa kuwa kuna hali halisi ambayo inaigizwa katika jukwaa (au inahadithiwa katika riwaya).
    
• Tazama KULI 132 mazungumzo baina ya Rashidi na Amina.
• Unapozama ktk hisia kuna ukengeushi unatokea na kukurudisha ktk hali halisi.
  
• Wimbo ktk Hadithi ya Cha Mnyonge utakitapika hadharani, ni aina ya ukengeushi.
  
• UKIUSHI
  
• Katika Ushairi hutumia pia taswira. Jazanda ya kawaida ambayo inawekwa kinyume cha mambo.
  
• HASA KATIKA USHAIRI na Vichwa cha Tamthilia au Riwaya:
  
• Lina Ubani (Kawaida ni Nini)
  
• Mvumilivu Hula Mbovu
  
• Asali Chungu
  
• Sukari yenye sumu n.k
  
• Kwesho tutaongelea Usambamba na Ukariri
  

[*][*][*]
[*]Usambamba

[*][*][*]
[*]Usambamba wa matukio
[*]Usambamba wa sauti, neno, sentensi, wazo
[*]Angalia usambamba katika Kusadikika 1 na 2.