TANZU ZA FASIHI ANDISHI YA KISWAHILI (WATAALAMU MBALIMBALI)

[MwlMaeda]

Kama ilivyo kwenye tanzu za fasihi simulizi, haijawa rahisi kueleza tanzu za fasihi andishi kutokana na mikinzano inayoonekana

miongoni mwa wanazuoni.Wataalamu wengi wa awali wa fasihi ya Kiswahili walibainisha kuwa fasihi andishi ina tanzu tatu ambazo ni Ushairi, riwaya na tamthiliya.

MBUNDA MSOKILE 1992: Uhakiki wa fasihi

Yeye anasema tanzu za fasihi andishi zipo tatu; nazo
ni:

–
Riwaya

–
Ushairi

–
Tamthiliya

NKWERA 1976:
Sarufi na Fasihi, Sekondari na vyuo

Anafanana na
Msokile, naye anatambua tanzu tatu ambazo ni:

–
Riwaya

–
Ushairi na

–
Tamthiliya

MULOKOZI 1996

Anaanza kuhoji
uhakiki wa tanzu tatu. Yeye anasema tanzu za fasihi andishi si tatu ni nne;
nazo ni:

–
Ushairi

–
Riwaya

–
Tamthiliya na

–
Kisa

M’NGARUTHI
2008

Yeye
anakubaliana na Mulokozi kuwa tanzu zipo nne lakini hakubaliana katika majina. Yeye
anatambua:

–
Ushairi

–
Hadithi fupi

–
Riwaya na

–
Tamthiliya

Kinachoitwa Kisa
na Mulokozi M’ngaruthi anakiita Hadithi
fupi. Wataalamu wa Kenya wanakubaliana na M’ngaruthi, hivyo mfumo wa elimu
ya Kenya unatambua tanzu alizoziainisha M’ngaruthi.

Hata hivyo,
wataalamu wengine wameendelea kuhoji juu ya tanzu nne, kwa sababu novela
nazo zinaingia wapi?

Mfano:
WAMITILA, 2008

Yeye anataja:

–
Riwaya

–
Tamthiliya

–
Novela

–
Insha

–
Ushairi

–
Hotuba

–
Sira

–
Masimulizi ya wasafiri

Japokuwa Wamitila
hakiri moja kwa moja kuwa ni tanzu za fasihi andishi lakini anachambua
vipengele hivi kama vinavyojitegemea kila kimoja.

SABABU

YA MIKINZANO YA WANAZUONI JUU YA TANZU ZA FASIHI ANDISHI

1.      Hawakubaliani
katika istilahi/majina ya tanzu mf. Mulokozi kuna utanzu anauita Kisa lakini M’ngaruthi anauita Hadithi fupi.

2.      Hawakubaliani
katika idadi mf. Nkwera (1976)
anasema kuna tanzu tatu wakati Mulokozi (1996) na M’ngaruthi (2008) wanasema
zipo tanzu nne.

 

3.      Kuna

utata katika mpangilio. Yaani ni utanzu

upi uanze, mf. Mulokozi (1996) anaanza na Ushairi, riwaya, Kisa na tamthiliya

wakati M’ngaruthi (2008) anaanza na riwaya, tamthiliya, mashairi andishi na

hadithi fupi.